ارزیابی اولویت‌ها و پتانسیل بازیافت از پسماندهای شهری شهرضا

افزایش جمعیت و کاهش زمین برای دفن مواد زائد سبب ایجاد تنگناهای زیادی برای از بین بردن آنها در شهرهای ایران شده است. همچنین حدود %70 از مواد زائد جامد شهری ایران از بخش فساد‌پذیر تشکیل شده و بخش بالایی از آنها نیز شامل پلاستیک، کاغذ و مقوا، فلز و شیشه است که همه این مواد دارای قابلیت بازیافت شدن هستند. بنابراین تولید کمپوست و بازیافت مواد سبب کاهش حجم مواد در محل دفن، کاهش تنگناهای زیست محیطی و همچنین سودمندی اقتصادی می‌شود. در تعیین اولویت بازیافت مواد و تولید کمپوست، شناخت کمی‌و کیفی از مواد زائد جامد شهری امری اجتناب نا‌پذیر است. در شهرضا، با جمعیت 140،000 نفر، روزانه حدود 90 تن مواد زائد جامد شهری تولید می‌شود. محل دفن در 5 کیلومتری شرق مناطق مسکونی واقع شده است. برای تجزیه فیزیکی، نمونه‌برداری از زباله‌های شهری شهرضا در محل دفن به صورت تصادفی انجام گرفت. نمونه‌برداری در چهار فصل، در هر فصل به مدت یک هفته و در هر روز به تعداد 20 نمونه (هر نمونه به حجم نیم متر مکعب) انجام شد. در حقیقت در هر فصل نمونه برداری 140 بار تکرار شده است. از هر نمونه شش جز که شامل بخش فسادپذیر، شیشه، کاغذ و مقوا، فلز، پلاستیک و پت (P.E.T. پلی اتیلن تری فتالات) بود جدا شد. بدین ترتیب میانگین درصد اجزا یادشده به صورت روزانه، فصلی و سالانه از تابستان 84 تا بهار 85 محاسبه شد. برای تجزیه شیمیایی، نمونه‌گیری از بخش فسادپذیر به صورت تصادفی و در محل دفن، در چهار فصل و هر فصل به تعداد 14 نمونه انجام پذیرفت و درصد رطوبت و نسبت C/N اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که 61/71 درصد از مواد زائد جامد شهری شهرضا را بخش فسادپذیر با درصد رطوبت 69/69 و نسبت C/N 16/22 تشکیل می‌دهد. پلاستیک57/7 درصد، کاغذ و مقوا 64/7درصد، شیشه 09/2 درصد، فلز 04/2 درصد و پت 35/0 درصد از مواد زائد جامد شهری شهرضا را تشکیل می‌دهند، که از راه بازیافت و تولید کمپوست می‌توان سالانه از هدر رفتن حدود9768 میلیون ریال سرمایه در محل دفن جلوگیری کرد. با در نظر گرفتن اثرگذاری زیانبخش زیست محیطی و بهداشتی، درصد و ارزش فروش هر یک از اجزا، اولویت بازیافت به این ترتیب تعیین شد: کمپوست‌سازی، بازیافت پلاستیک، کاغذ و مقوا، فلز، پت و شیشه.