بهینه‌سازی کاربری اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و افزایش سوددهی حوزه‌های‌آبخیز (بررسی موردی: حوزه‌آبخیز خارستان فارس)

نویسندگان

چکیده

امروزه چگونگی استفاده از اراضی، عامل بسیار مهمی در ایجاد فرسایش و رسوبدهی حوزه‌های ‌آبخیز به‌شمار می‌رود. به‌دلیل بی‌توجهی به‌این مسئله، فرسایش و تولید رسوب در حوزه‌های‌آبخیز افزایش یافته و پیامد‌های زیادی داشته است. هدف اصلی در این پژوهش تعیین سطح بهینه کاربری‌های اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و بالابردن درآمد ساکنان حوزه‌آبخیز خارستان در شمال غرب شهرستان اقلید واقع در استان فارس می‌باشد. به منظور انجام این پژوهش، ابتدا نقشه کاربری اراضی منطقه مورد بررسی با استفاده از تعدادی تصویر ماهواره‌ای لندست سال 2002 تهیه و مقادیر فرسایش کاربری‌ها به کمک مدل تجربی MPSIAC و سود خالص کاربری‌ها از تفاضل درآمد ناخالص و هزینه هر کاربری تعیین شد. پس از مشخص‌کردن محدودیت‌ها و توابع هدف، با استفاده از مدل برنامه‌ریزی خطی چندمنظوره و روش سیمپلکس، سطح بهینه کاربری‌های اراضی در منطقه مشخص شد. بهینه‌سازی انجام شده بر کاهش اراضی دیم و کشت آبی و افزایش اراضی باغی در منطقه تاکید دارد، به‌طوری‌که سطح اراضی باغی 1/377 درصد افزایش، سطح اراضی مرتعی بدون تغییر کاربری، سطح اراضی کشت آبی 78/72 درصد کاهش و سطح اراضی کشت دیم 3/80 درصد کاهش یافته است. همچنین نتایج نشان داد که در صورت بهینه‌سازی کاربری اراضی، میزان فرسایش خاک نسبت به شرایط فعلی به میزان 7/3 درصد کاهش و میزان سوددهی کل حوزه 63/162 درصد نسبت به شرایط قبل از بهینه‌سازی افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها