شبیه‌سازی رواناب، رسوب و فرسایش خاک با استفاده از مدل Eurosem در زیرحوزه تنگ رواق واقع در استان کهکیلویه و بویر احمد

نویسندگان

چکیده

برای انجام کارهای حفاظتی در حوزه‌های آبخیز، استفاده از مدلی که توانائی برآورد رواناب، فرسایش و رسوب را در زمان‌ها و مکان‌های معین داشته باشد، ضروری به نظر می‌رسد. هدف از انجام این پژوهش بررسی کارائی مدل EUROSEM در شبیه‌سازی فرسایش، رسوب و رواناب در زیرحوزه تنگ رواق از حوزه آبخیز کارون جنوبی می‌باشد. منطقه مورد بررسی با مساحت 1 هکتار به 9 واحد کاری همگون تقسیم شده و سپس در هر واحد، شاخص‌های مختلف خاک، پوشش گیاهی و ویژگی‌های هندسی زمین اندازه‌گیری و جمع‌آوری شد. عمل واسنجی و اعتبار سنجی مدل روی شاخص‌های ورودی در 7 رخداد مختلف بارندگی صورت گرفت. بهترین واسنجی رواناب با کاهش هدایت هیدرولیکی و حرکت موئینگی و افزایش رطوبت اولیه و بهترین واسنجی منحنی رسوب-زمان با کاهش جداپذیری ذرات خاک با باران و افزایش ضریب زبری مانینگ و چسبندگی خاک صورت گرفت. نتایج اعتبار سنجی مدل نشان داد که مدل قادر است میزان کل رواناب، فرسایش و دبی اوج رواناب و رسوب را به خوبی شبیه‌سازی نماید. ولی در شبیه‌سازی زمان شروع رواناب، زمان رسیدن به دبی اوج رواناب و رسوب و دبی اوج رسوب موفق نیست. مدل همچنین در شبیه‌سازی رگبارهائی که دارای بیش از دو پالس بلند بارندگی هستند، موفق عمل نمی‌کند. مدل زمانی فرسایش خاک را به خوبی شبیه‌سازی می‌نماید که منحنی رواناب-زمان، آن رخداد را خوب شبیه‌سازی کرده باشد. مقایسه میزان اندازه‌گیری شده شاخص‌های حرکت موئینگی و چسبندگی خاک در زیر حوزه مورد بررسی با میزان پیشنهاد شده در جداول راهنمای کاربران مدل EUROSEM، نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین آنها وجود دارد. بنابراین جداول مزبور جهت تعیین شاخص‌های نامبرده توصیه نمی‌شود و باید با توجه به شرایط محلی و ویژگی‌های خاک‌ها، تعدیل شوند.

کلیدواژه‌ها