نقش بررسی های کانی شناسی و شاخص های آماری رسوبات در منشاء یابی تپه ماسه های شندان سراوان - بلوچستان

نویسندگان

چکیده

دراین مطالعه ، ابتدا ازکلیه واحد های سنگ شناسی و نیز از ارگ شندان سراوان در قالب شبکه بندی نقطه ای نمونه برداری شد ، سپس نمونه ها تحت بررسی های کانی شناسی و مورفوسکوپی قرار گرفتند و پارامترهای آماری ذرات ( میانگین ، جورشدگی و ...) برای ترسیم نقشه های هم مقدار در ارگ مورد استفاده قرار گرفت. بررسی نقشه های ترسیمی و نحوه توزیع پارامترها در ارگ ، کاهش اندازه ذرات را از غرب ( 37/0 ملی متر ) به طرف شرق ( 18/0 میلی متر ) نشان داد که با بهبود جورشدگی و گردشگری آنها در این مورد همخوانی دارد. درشت ترین ذرات در ورقه های ماسه ای و رپیل مارک ها و ریزترین آنها در ساختمان نبکا ها مشاهده می شود. همچنین رابطه اندازه ذرات با مسافت حملشان توسط باد نخسیتین فاز رسوبگذاری ماسه ها ( 1 D) را در فرآیند حمل آبی در فاصله 30 کیلومتری غرب ارگ شندان نشان می دهد.
نتایج حاصل از کانی شناسی ، 85 درصد فراوانی ذرات متشکله تپه ها را خرده سنگ ها و 15 درصد بقیه را به ترتیب کانی های کوارتز ، کلسیت ، فلد سپات ، کلریت و ایلیت نشان می دهد. مقایسه بررسی های میکروسکوپی و دیفراکسیون اشعه ایکس نشان داد که فراوانی زیاد کوارتز ناشی از وجود ماسه سنگ های کوارتزی و فراوانی کلیست ناشی از سنگ آهک
( فلیشی ) بوده و کانی های رسی هم ازسنگ منشا شیلی تشکیل شده است. در دومین فاز رسوبگذاری ( 2D ) یا ارگ ، 54/98 درصد ماسه ها به صورت جهشی ، 2/1 درصد به صورت معلق و 26/0 درصد به صورتی کششی حمل شده اند. بررسی فرآیند حمل ذرات با توجه به مورفوسکوپی سطح ذرات توسط بینوکولر ، تجزیه و تحلیل حاصل از SEM بر روی ذرات کوارتز و نتایج حاصل از نمودار فردمن نشان داد که درصد بسیار ناچیز ماسه ها منحصرا ً ، توسط آب ، 20 درصد آنها به وسیله باد و حدود 80 درصد آنها توسط آب و باد حمل شده اند که این مسئله موید شدت تاثیر گذاری فرایند حمل آبی ذرات درمحیط بیوکلیماتیک نیمه بیابانی شدید است. با توجه به بررسی های کانی شناسی ، سنگ منشا تپه ماسه ها را به ترتیب اهمیت واحد های سنگ شناسی سراوان ( 3 Es و 4Es ) و واحد های سنگ شناسی زابلی ( Ez) تشکیل می دهند و میزان حساسیت و رسوبدهی سایر واحد های سنگ شناسی در فرایند ماسه زایی برای تغذیه تپه های ماسه ای در فاز اول برداشت ( 1 P) ناچیز است.