بررسی آثار عوامل محیطی بر استقرار و گسترش گیاهان مرتعی با استفاده از آنالیز چند متغیره

به منظور دستیابی به روابط عوامل محیطی (اقلیم؛ خاک و پستی و بلندی) و استقرار و گسترش تیپ های پوشش گیاهان مرتعی بر روی زمین های شمال و شمال شرق استان گلستان این مطالعه انجام شد. بر اساس پیمایش صحرایی؛ 23 تیپ پوشش گیاهی غالب در منطقه شناسایی و پارامترهای محیطی موثر بر استقرار و گسترش آنها مورد بررسی قرار گرفت. بر روی هر تیپ گیاهی پروفیل خاک حفر و نمونه ها از دو عمق 30-0 و 60-30 سانتی متری که شامل بافت خاک؛ درصد رطوبت اشباع؛ هدایت الکتریکی؛ اسیدینه خاک؛ درصد املاح موجود در خام؛ سدیم قابل تبادل؛ درصد سدیم قابل تبادل؛ ظرفیت تبادل کاتیونی؛ ازت؛ پتاس و فسفر قابل جذب برداشت و اندازه گیری شد. برای اندازه گیری و تجزیه و تحلیل پارامترهای خاکی از روش های استاندارد موسسه تحقیقات آب و خاک وزارت کشاورزی آمریکا استفاده شد. پارامترهای پستی و بلندی شامل: ارتفاع از سطح دریا؛ جهت و شیب و پارامترهای بارندگی و عمق آب زیرزمینی برای هر تیپ گیاهی محاسبه شد. با استفاده از فرمول تجربی کوودا؛ عمق بحرانی آب زیرزمینی محاسبه شد. برای تعیین همبستگی عوامل محیطی با تیپ های پوشش گیاهی؛ از آنالیز چند متغیره استفاده شد. ماتریس اطلاعات ویژگی های محیطی- تیپ رویشی تهیه و با استفاده از نرم افزار PC-ORD رج بندی تیپ های رویشی در ارتباط با ویژگی های محیطی به روش آنالیز مولفه های اصلی (PCA) صورت پذیرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل محیطی بر استقرار و پراکنش موزاییکی جوامع گیاهی موثر است و مهمترین عوامل موثر بر تفکیک جوامع گیاهی عمق آب زیرزمینی؛ جهت و شوری خاک هستند. آنالیز چند متغیره تاثیر عوامل پیچیده محیطی بر گیاه را به صورت ساده تر بیان می کند و یک یا چند عامل محیطی مهمتر را معرفی می نماید.