بررسی تأثیر متقابل اجزای هوایی درختان وعوامل فیزیکی تولید باران در جنگل

اجزای هوایی درختان همواره از محیط سیال هوای جوّ اطراف که بخشی از آن را بخارهای آب تشکیل می‌دهد، تأثیر می‌گیرد. روشن است که این تأثیرها به طور متقابل روی توده‌های آب و هوای در حال حرکت یا مستقر روی جنگل‌های وسیع نیز انجام می‌گیرد. ارتباط مذکور موجب بهبود باران زایی ابرها و ریزش بارش‌های جوّی بیشتر در محیط‌های جنگلی نسبت به سایر نقاط می‌شود. با توجه به آن اثر‌های سوء تغییر کاربری از جنگل به زراعت یا مرتع نه تنها در کاهش نفوذ پذیری و ظرفیت ذخیره رطوبت و به تبع آن کاهش مقاومت مکانیکی و برشی خاک‌‌ها در اثر عوامل فرساینده آب و باد و ادوات کشاورزی ایجاد اشکال می کند، بلکه در کمیّت عرضه طبیعی آب (بارندگی) اختلال‌هایی ایجاد می کند که از این طریق رژیم‌های رطوبتی متأثر از طولانی شدن دوره خشکی در خاک می‌شود. دراین تحقیق 4 تیمار شامل عرصه‌های آیش (مزرعه زراعی در تناوب سالیانه غیر زراعی گذاشته شده)، مرتع، بوته زار و جنگل متراکم در ارتفاع 1700 متری منطقه جنوب گیلان (جنگل‌های سیبن) انتخاب شدند. بعد از کسب اطلاع از وضعیت هواشناسی سراسری و قبل از رسیدن توده‌های ابر به منطقه نمونه برداری، رطوبت وزنی از عمق‌های 0، 5، 5، 25، 35، 50و75 سانتیمتری خاک در 3 تکرار در تیمارهای فوق برداشته شد. بعد از پوشش داده شدن منطقه از ابرها و ایجاد بارندگی، کار نمونه برداری در تیمارها و اعماق بالای خاک، تکرار و در صد رطوبت وزنی آنها در آزمایشگاه تعیین شد. همزمان نمونه برداری به منظور تعیین وزن مخصوص ظاهری خاک‌‌ها انجام شد. داده‌ها بعد از تبدیل به رطوبت حجمی‌از طریق کرت‌های خرد شده در زمان ومکان با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS به‌روش GLM تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد در شرایطی که بارندگی مستقیم از ابرها ایجاد نشد، تأثیر بارندگی و نفوذ آب در خاک در تیمار جنگل در سطوح 95 و 99 درصد معنادار بود. این تأثیر با دور شدن از نقاط متراکم جنگل (بوته زار، مرتع و آیش) بتدریج ضعیف شده بود، به نحوی که در مناطق خیلی دورتر از جنگل به صفر رسیده بود.